مرکز نوآوری علوم داده پیشگام در تحلیل داده‌های آنلاین/نقش داده‌ها در توسعه نرم‌افزارهای هوش مصنوعی

به گزاش پردیس هوش مصنوعی و نوآوری دیجیتال ایران، حامد فکور، مدیر پروژه مرکز نوآوری علوم داده پردیس هوش مصنوعی و نوآوری دیجیتال ایران، درمورد ابعاد مختلف تحلیل داده‌های فضای مجازی و چالش‌های امنیتی مرتبط با آن اظهار کرد: مرکز نوآوری علوم داده دارای چندین شرکت که محصولات متعددی را تولیدمی‌کنند که یکی سامانه یکی از این سامانه‌ها «سپناپس» نام دارد که به طور خاص در حوزه تحلیل داده‌های فضای مجازی فعالیت می‌کند. همچنین، «مرکز هشدار» نیز برای تحلیل آنلاین داده‌های فضای مجازی طراحی شده است.

گستردگی تحلیل داده

تحلیل داده‌های فضای مجازی شامل زیرشاخه‌های مختلفی از جمله هوش مصنوعی، بک‌اند و فرانت‌اند می‌شود. فکور به این نکته اشاره کرد که داده‌هایی که جمع‌آوری می‌شوند، شامل اطلاعاتی از شبکه‌های اجتماعی نظیر اینستاگرام، تلگرام و خبرگزاری‌ها هستند. او تأکید کرد که از دل این داده‌ها می‌توان گزارش‌های آماری و تحلیل احساسات استخراج کرد.

اهمیت داده

فکور بر اهمیت عنصر «داده» در تحلیل تأکید کرد و گفت: تازمانی که داده را نداشته باشید، عملاً کار شدنی نیست.

وی توضیح داد: داده‌ها می‌توانند شامل اطلاعات فضای مجازی، سازمانی و ... باشند. این داده‌ها باید جمع‌آوری و ذخیره شوند تا بتوان بر اساس آن‌ها کارهای هوش مصنوعی و توسعه نرم‌افزارها را انجام داد.

چالش‌های امنیتی

فکور در ادامه به چالش‌های امنیتی مرتبط با داده‌ها پرداخت و گفت: استفاده از رمزهای دو مرحله‌ای در تلگرام و دیگر پلتفرم‌ها می‌تواند از دسترسی غیرمجاز جلوگیری کند.

وی همچنین با اشاره به مشکلات مربوط به اکانت‌های عمومی در فضای مجازی بیان کرد: پیام‌های دایرکت در اینستاگرام به خود شخص مرتبط می‌شود و دسترسی به آن به راحتی ممکن نیست، اما تضمینی برای عدم دسترسی به داده‌ها وجود ندارد.

حساسیت نسبت به نرم‌افزارهای خارجی

فکور به چالش‌هایی که در مورد نرم‌افزارهایی مانند تیک تاک وجود دارد اشاره کردو  توضیح داد: زمانی که تعداد کاربران تیک تاک در آمریکا افزایش یافت، یک دادگاه تشکیل شد تا درباره نگرانی‌ها نسبت به انتقال داده‌ها به چین بحث کنند. که این حساسیت‌ها نشان‌دهنده امکان دسترسی به داده‌ها و تحلیل آن‌ها است.

قوانین و نظارت

وی همچنین به این نکته اشاره کرد که هر کشوری که مالک یک نرم‌افزار است، قوانینی برای نظارت بر دسترسی به داده‌های شهروندان دارد. در موارد خاص امنیتی، این داده‌ها می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند و در شرایط جنگی، کشورها می‌توانند از این داده‌ها علیه یکدیگر استفاده کنند.

فکور بر اهمیت آگاهی از حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها تأکید کرد و گفت: باید دقت کنیم که محتوایی که منتشر می‌کنیم، حاوی اطلاعات خصوصی نباشد. این نکته نشان‌دهنده نیاز به مدیریت محتوا و آگاهی نسبت به خطرات موجود در فضای مجازی است.

 مدیر پروژه مرکز نوآوری علوم داده پردیس هوش مصنوعی و نوآوری دیجیتال ایران در مورد ابعاد اینترنت ملی و چالش‌های مرتبط با آن اظهار کرد: اینترنت ملی به خودی خود خوب نیست، اما تحت شرایط خاص می‌تواند مزایای خود را داشته باشد. مثلا تجربه چین که با ارائه سرویس‌هایی مانند موتور جستجوی بایدو و پیام‌رسان‌های داخلی مانند وی‌چت و لاین، توانسته است مردم خود را به استفاده از این سرویس‌ها ترغیب کند. چین با برنامه‌ریزی بلندمدت و فرهنگ‌سازی موفق شده است تا کاربران را از سرویس‌های خارجی مانند گوگل، یوتیوب و تلگرام دور کند.

تجربه ایران

فکور با اشاره به تجربه ایران در این زمینه تاکید کرد: این کار در کشور ما سال‌ها قبل شروع شد، اما به دلیل عدم برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت درست، به نتیجه نرسید. پیام‌رسان‌های داخلی نظیر بله، ایتا و روبیکا همچنان نیاز به توسعه دارند. اگر بتوانیم نمونه‌های بیشتری از سرویس‌ها و خدمات داخلی ارائه دهیم، شاید نیازی به ملی‌سازی اینترنت نباشد.

نگرانی‌های امنیتی

فکور با اشاره به نگرانی‌های امنیتی مرتبط با ارسال داده‌ها به خارج از کشور تصریح کرد: عملاً دیتایی به خارج از کشور ارسال نمی‌شود که نگران باشیم و اگر هم ارسال شود، خیلی محدود است و دیتای حساس افراد نیست. 
وی با توجه به شرایط حساس کنونی کشور، تأکید کرد: در شرایط جنگی و با توجه به ترور فرماندهان کلیدی، چاره‌ای جز اجرای اینترنت ملی وجود نداشت.

ضرورت برنامه‌ریزی دقیق

فکور افزود: به دلیل اینکه برنامه‌ریزی دقیقی برای اینترنت ملی انجام نمی‌شد، تنها راه حل همین بود که اجرا شود. اگر این حرکت انجام نمی‌شد، ممکن بود اتفاقات بیشتری رقم بخورد. نمی‌توان به‌طور قطع گفت که سرویس‌هایی مانند واتساپ و تلگرام داده‌ها را منتقل می‌کنند، اما واقعیت این است که وقتی افراد به اینترنت وصل می‌شوند، تعدادی از داده‌ها به سرورهای مرکزی منتقل می‌شوند.

در پایان، فکور بر اهمیت برنامه‌ریزی دقیق و توسعه سرویس‌های داخلی تأکید کرد و گفت: تنها با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و جذاب می‌توان مردم را به استفاده از این سرویس‌ها ترغیب کرد. این گفتگو نشان‌دهنده چالش‌ها و فرصت‌هایی است که در زمینه اینترنت ملی وجود دارد و لزوم توجه به امنیت و حریم خصوصی کاربران را بیشتر نمایان می‌کند.