پوست دوم انسان؛ آغازی برای زبان عضله در عصر تعاملات نامرئی
به گزارش گروه آینده پژوهی پردیس هوش مصنوعی و نوآوری دیجیتال ایران، وقتی واژه‌ی «واسط کاربری» به میان می‌آید، ذهن ما هنوز درگیر تصاویری از موس، صفحه‌کلید، لمس یا فرمان صوتی می‌شود. اما فناوری نوینی که در مقاله‌ی اخیر Nature با عنوان «رابط عصب‌حرکتی غیرتهاجمی عمومی برای تعامل انسان و رایانه» معرفی شده است، این تصویر ذهنی را دگرگون می‌کند. در این نوآوری، بدن دیگر صرفاً دریافت‌کننده فرمان نیست؛ بلکه خود به بستر اصلی تعامل بدل می‌شود. اما ارزش واقعی این نوآوری، نه فقط در عملکرد مهندسی آن، بلکه در افقی است که می‌گشاید. روزی خواهد آمد که برای تایپ‌کردن، اشاره‌کردن یا هدایت‌کردن، نیازی به ابزار فیزیکی یا حتی لمس صفحه نباشد؛ تنها کافی است «اراده» کنیم و عضله‌ای را با نیتی مشخص فعال کنیم.
مچ بند هوشمند sEMG
در قلب این پیشرفت، یک مچ‌بند هوشمند sEMG جای گرفته است که سیگنال‌های عضلات سطحی را با دقتی بی‌سابقه ثبت می‌کند و از آن برای رمزگشایی حرکات نادیدنی کاربر بهره می‌برد. این مچ‌بند، ترکیبی از حسگرهای خشک، پردازشگر بلوتوث و الگوریتم‌های یادگیری عمیق را در خود جای داده است. این فناوری به نور، زاویه یا حرکت آشکار وابسته نیست و می‌تواند در سکون و حتی هنگام حرکت‌های بسیار جزئی نیز عملکرد داشته باشد.
واسط بدن پایه
تحقیقات نشان می‌دهد که این سیستم توانسته است بدون آموزش شخصی‌سازی‌شده، حرکات دستی نظیر «نیشگون‌گرفتن»، «ضربه‌زدن با شست» یا «حرکت جاروبی» را با دقت بالا تشخیص دهد و حتی نوشتن واژگانی مانند “Cat” را صرفاً از طریق حرکات خیالی دست انجام دهد. در آزمایش‌های میدانی، کاربران توانسته‌اند با استفاده از این مچ‌بند، با نرخ ۲۰.۹ کلمه در دقیقه بنویسند و با دقت بالا در یک شبکه‌ی دو بعدی حرکت کنند. این عملکرد، بدون هیچ‌گونه جراحی، الکترود درون‌مغزی، یا مراحل پیچیده‌ی نصب حاصل شده است.
از منظر آینده‌پژوهی، این فناوری گام نخست در تحقق محیط‌های محاسباتی نامرئی (Invisible Computing Environments) به شمار می‌رود. در چنین جهانی، انسان بدون هیچ واسط فیزیکی مشهود، می‌تواند با اشیاء هوشمند، رایانه‌ها و سامانه‌های تصمیم‌یار تعامل کند. مفاهیمی مانند «کنترل حرکتی ذهنی»، «ارتباط نرو-فیزیولوژیکی» و حتی «تعامل بدون ابزار» به سرعت از نظریه به کاربست نزدیک می‌شوند. این تحول، پیامدهایی ژرف در حوزه توان‌بخشی، واقعیت افزوده، رابط‌های مغز-رایانه و حتی صنایع دفاعی خواهد داشت. فرماندهان نظامی می‌توانند در میدان نبرد بدون سخن یا اشاره، دستورات خود را منتقل کنند.