چگونه هوش مصنوعی می‌تواند آینده جنگ‌ها را شکل دهد؟
به گزارش پردیس هوش مصنوعی و نوآوری دیجیتال ایران؛ در دهه‌های پیش‌رو، پیشرفت‌های شتابان در حوزه هوش مصنوعی نظامی در حال ایجاد تحولی بنیادین در ماهیت جنگ و امنیت بین‌المللی است.
سناریوی سینگولاریته نظامی به وضعیتی اشاره دارد که در آن سیستم‌های هوش مصنوعی جنگی به سطحی از خودمختاری و پیچیدگی دست می‌یابند که کنترل انسانی بر فرآیندهای تصمیم‌گیری راهبردی به طور فزاینده‌ای دشوار یا حتی غیرممکن می‌شود. این تحول می‌تواند به نقطه عطفی در تاریخ بشر تبدیل شود، لحظه‌ای که جنگ‌ها نه توسط ژنرال‌ها و سیاستمداران، بلکه توسط الگوریتم‌هایی با سرعت و پیچیدگی غیرقابل درک برای ذهن انسان هدایت شوند.
تحلیل عمیق روندها
چندین روند کلیدی همگرا در حال شکل‌دهی به این سناریو هستند. نخست، شتاب تصاعدی در قدرت محاسباتی و پیشرفت‌های الگوریتمی، به ویژه در حوزه‌های یادگیری عمیق و شبکه‌های عصبی مصنوعی، در حال کاهش فاصله تا دستیابی به هوش مصنوعی عمومی (AGI) است. برآوردها نشان می‌دهد که تا سال 2045، سیستم‌های هوش مصنوعی ممکن است از نظر توانایی‌های شناختی از انسان پیشی بگیرند. همزمان، نظامی‌سازی فزاینده هوش مصنوعی در حال ایجاد تحولی در استراتژی‌های جنگی است. امروزه، بیش از 30 کشور در حال توسعه سیستم‌های تسلیحاتی خودمختار هستند و بودجه نظامی هوش مصنوعی در سطح جهانی از مرز 100 میلیارد دلار در سال گذشته است.
سناریوهای محتمل
در سناریوی خوش‌بینانه، جامعه جهانی با ایجاد چارچوب‌های حکمرانی مؤثر، موفق به مهار خطرات می‌شود. این شامل توسعه پروتکل‌های بین‌المللی برای محدود کردن استفاده از سیستم‌های خودمختار کشنده، ایجاد مکانیسم‌های شفافیت و اعتمادسازی، و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های «کیل سوئیچ» پیشرفته می‌شود. در مقابل، سناریوی بدبینانه تصویرگر آینده‌ای است که در آن مسابقه تسلیحاتی هوش مصنوعی منجر به ایجاد سیستم‌هایی می‌شود که خارج از کنترل مؤثر انسان عمل می‌کنند. در چنین شرایطی، یک اشتباه محاسباتی ساده یا تفسیر نادرست داده‌ها می‌تواند به بروز درگیری‌های فاجعه‌بار بین‌المللی منجر شود.
چالش‌های راهبردی
عمیق‌ترین چالش در این حوزه، مسئله «همترازی ارزش‌ها» است. چگونه می‌توان اطمینان حاصل کرد که سیستم‌های هوش مصنوعی نظامی درک درستی از پیچیدگی‌های اخلاقی، سیاسی و انسانی تصمیم‌گیری‌های جنگی دارند؟ حتی پیشرفته‌ترین سیستم‌های امروزی در درک زمینه (context) و پیامدهای بلندمدت تصمیمات خود با محدودیت‌های جدی مواجه هستند. به عنوان مثال، یک سیستم هوش مصنوعی ممکن است برای به حداکثر رساندن احتمال موفقیت یک مأموریت نظامی، تصمیماتی بگیرد که از نظر استراتژیک مخرب یا از منظر اخلاقی غیرقابل قبول هستند.
راهکارهای پیشنهادی
برای کاهش این خطرات، مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ در سطوح مختلف ضروری است. در سطح فنی، نیازمند توسعه معماری‌های "انسان در حلقه" پیشرفته هستیم که در آن هوش مصنوعی به جای جایگزینی کامل تصمیم‌گیرندگان انسانی، به عنوان ابزاری کمکی عمل کند. در سطح نهادی، ایجاد یک سازمان بین‌المللی نظارتی با اختیارات کافی برای بازرسی و کنترل توسعه هوش مصنوعی نظامی ضروری است. در سطح راهبردی، بازنگری اساسی در دکترین‌های امنیتی ملی و بین‌المللی برای انطباق با این واقعیت جدید لازم است.
جمع‌بندی
سناریوی سینگولاریته نظامی یکی از جدی‌ترین تهدیدات امنیتی پیش روی بشریت در قرن حاضر محسوب می‌شود. این پدیده پیچیده، چندبعدی و دارای آثار بالقوه غیرقابل بازگشت است. درک عمیق ابعاد مختلف این چالش و اقدام سریع برای ایجاد چارچوب‌های نظارتی مؤثر، نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی حیاتی برای بقای تمدن بشری است. پنجره فرصت برای جلوگیری از وقوع بدترین سناریوها به سرعت در حال بسته شدن است و نیاز به اقدام فوری در سطح جهانی دارد. آینده امنیت بین‌المللی به توانایی ما در مدیریت این چالش بی‌سابقه گره خورده است.