کنکاش در عرصه آینده پژوهی علم و فناوری/ پنج نیرویی که جهان را تغییر خواهند داد

به گزاش پردیس هوش مصنوعی و نوآوری دیجیتال ایران، علیرضا رمضان زاده، کارشناس حوزه فناوری با حضور در پردیس هوش مصنوعی و نوآوری دیجیتال ایران به بررسی روندها و تحولات آینده در دنیای تکنولوژی پرداخت و به مفهوم «یادگیری منفعل» و پیش‌بینی ظهور نسل جدید یادگیری آنلاین تا ۲۰-۳۰ سال آینده که حتی در خواب نیز امکان‌پذیر خواهد بود، بر اهمیت بسترها و فناوری‌های نوین تأکید کرد.

نسل ششم اینترنت (6G) و وب نسل سوم (Web 3.0) پیشران‌های تحول

رمضان زاده، نسل ششم اینترنت موبایل (6G) را که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰ عرضه شود، به عنوان بستری کلیدی برای این تحولات معرفی کرد. وی با بیان سرعت فوق‌العاده و نرخ تبادل داده بسیار بالای 6G، آن را زیربنای شهرهای هوشمند و اکوسیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی دانست. همچنین، نسل سوم وب که با عناوینی چون «وب معنایی» و «وب غیرمتمرکز» شناخته می‌شود، به عنوان جایگزینی امن‌تر و فراگیرتر برای وب نسل دوم فعلی مطرح شد. این نسل جدید وب، با ارتقای امنیت، بستری برای گسترش پروژه‌های دیفای (DeFi)، مالی و بلاک چین در تمامی حوزه‌ها فراهم خواهد کرد.

رابط‌های مغز و کامپیوتر (BCI) و ذخیره‌سازی داده روی DNA

رمضان زاده به رابط‌های مغز و کامپیوتر (BCI) اشاره کرد که فعالیت‌های مغزی را دریافت و به توابع فیزیکی تبدیل می‌کنند. وی پیش‌بینی کرد که این فناوری‌ها در آینده پیشرفته‌تر شده و حتی جایگزین واسطه‌های فعلی شوند. همچنین، کنترل اندام‌های مصنوعی با استفاده از فکر و ذخیره‌سازی داده‌ها بر روی DNA (DNA Data Storage) به عنوان دو حوزه نوظهور با ظرفیت بالا مورد بحث قرار گرفتند.

رمضان زاده با استناد به سایت «آیتونیکس» که این فناوری‌ها را بر اساس سطح آمادگی فناورانه (TRL) بررسی می‌کند، به نمونه‌های اولیه و پروتوتایپ‌های موجود در این زمینه‌ها اشاره کرد و پتانسیل بالای آن‌ها را در حذف محدودیت‌های زمانی و هزینه‌ای برجسته ساخت.

اسکلت‌های خارجی تقویت‌شده، همراهی در آینده شغلی

وی به اسکلت‌های خارجی تقویت‌شده اشاره کرد که در حال حاضر برای حمایت از بدن کاربران و کمک به افراد دارای مشکلات حرکتی استفاده می‌شوند.

رمضان زاده با نقل قولی از آقای هافمن، این فناوری را در آینده برای کارگران نیز کاربردی دانست و آن را نمادی از همراهی تکنولوژی با نیروی کار معرفی کرد.

توانمندسازی انسان با فناوری‌های پوشیدنی و اندام‌های بایونیک

رمضان زاده، پتانسیل اسکلت‌های خارجی تقویت‌شده را در افزایش توانایی‌های فیزیکی انسان، از جمله افزایش تعداد «دست» برای کارگران و بهبود سرعت حرکت، مورد تأکید قرار داد. وی همچنین، به پیشرفت‌ها در زمینه اندام‌های بایونیک اشاره کرد که با بهره‌گیری از چاپ سه بعدی، قادر به جایگزینی اندام‌های طبیعی بدن انسان هستند. این فناوری‌ها، با هدف پوشش دادن ضعف‌های انسانی و ارتقای قابلیت‌های فیزیکی، فصل جدیدی را در توانمندسازی انسان آغاز کرده‌اند.

مهندسی ژنتیک و خلق گونه‌های جدید

رمضان زاده، فناوری کریسپر (CRISPR) را که در سال ۲۰۱۲ معرفی شد، انقلابی در ویرایش ژن‌ها دانست که کارایی و دقت این فرآیند را به شدت افزایش داده است. این فناوری، علاوه بر کاربرد در حوزه گیاهان، نقش کلیدی در پیشگیری از بیماری‌ها در انسان ایفا خواهد کرد.

تلفیق هوش مصنوعی با علم پزشکی: شتاب در کشف دارو و درمان

وی، تلفیق هوش مصنوعی با علم پزشکی را عاملی کلیدی برای تسریع فرآیندهای کشف و توسعه دارو برشمرد و با اشاره به پتانسیل ابررایانه‌ها و هوش مصنوعی در پردازش حجم عظیم داده‌های پزشکی، پیش‌بینی کرد که این همگرایی، انقلابی در درمان بیماری‌ها و بهبود سلامت انسان ایجاد خواهد کرد.

الهام از طبیعت/ زیست‌تقلیدی و نوآوری‌های پایدار

رمضان زاده با اشاره به حوزه زیست‌تقلیدی گفت: انسان با الهام از توانمندی‌های موجود در طبیعت، به دنبال راه‌حل‌های نوآورانه برای مشکلات است.

وی، از طراحی‌های آیرودینامیکی در صنعت خودروسازی و هوافضا تا کاربردهای پیشرفته‌تر در پیاده‌سازی ساختارهای طبیعی بر بدن انسان، به عنوان نمونه‌هایی از این رویکرد یاد کرد. این همگرایی میان طبیعت و فناوری، مسیر را برای خلق آینده‌ای پایدارتر و پیشرفته‌تر هموار می‌سازد.

کاوش در مرزهای دانش/ رایانش کوانتومی، مواد نوین و آینده خودکارسازی

این کارشناس حوزه فناوری، در تحلیل خود از روندهای آینده، به سه حوزه کلیدی دیگر اشاره کرد. توسعه‌طلبی بشر در کاوش جهان‌های بیرون و مقیاس‌های زیراتمی، ظهور مواد نوین با خواص شگفت‌انگیز، و قدرت فزاینده خودکارسازی عمیق.

رایانش کوانتومی و مواد نوین؛ کلید گشودن ناشناخته‌ها

رمضان زاده، رایانش کوانتومی را ابزاری حیاتی برای کاوش در جهان‌های ناشناخته و مقیاس‌های زیراتمی دانست و با اشاره به ماده‌ای چون «گرافن»، که از لایه‌های تک‌اتمی کربن تشکیل شده، بر سبکی، انعطاف‌پذیری و مقاومت خارق‌العاده آن تأکید کرد.

وی افزود: گرافن، با وجود هزینه بالا، در صنایعی چون هوافضا مورد استفاده قرار می‌گیرد و پتانسیل بالایی در حوزه‌هایی چون محاسبات، سلول‌های خورشیدی نسل آینده، تصفیه آب و مواد نوین دارد.همچنین، «هواژل‌ها» به عنوان ماده‌ای با خواص عایق حرارتی فوق‌العاده و چگالی بسیار کم، به کاهش خطر آتش‌سوزی در دستگاه‌ها و صنایع مختلف کمک می‌کنند. این مواد نوین، که با تلفیق فناوری‌هایی چون نانوفناوری، هوش مصنوعی و رباتیک توسعه می‌یابند، در آینده نقش کلیدی در زندگی روزمره ایفا خواهند کرد.

عصر خودکارسازی عمیق/ تحول در زندگی بشر با هوش مصنوعی و رباتیک

رمضان زاده، با اشاره به تلفیق هوش مصنوعی با فناوری‌هایی چون گرافن و ربات‌های میکروسکوپی که در جریان خون انسان حرکت کرده و سلول‌های سرطانی را درمان می‌کنند، بر آینده‌ای تأکید کرد که خودکارسازی، بهره‌وری و کیفیت زندگی را به سطوح بی‌سابقه‌ای ارتقا خواهد داد و درک این کلان‌روندها و آمادگی برای پذیرش آن‌ها را به عنوان گامی اساسی برای پیشگامی در عرصه فناوری برجسته را ضروری دانست.

وی افزود: در دنیای امروز، شاهد انقلابی صنعتی هستیم که ریشه در پیشرفت‌های شگرف در حوزه فناوری دارد و با نگاهی آینده‌نگرانه، چهارمین نیروی محرکه این انقلاب خودکارسازی عمیق (Deep Automation) هستند؛ پدیده‌ای که قرار است زندگی روزمره ما را دگرگون سازد.

هوش مصنوعی مغز متفکر آینده

رمضان زاده بر این باور است:  تا سال ۲۰۵۰، هوش مصنوعی به بخش جدایی‌ناپذیر سیستم‌ها و فرآیندهای زندگی ما تبدیل خواهد شد. این پیشرفت، خودکارسازی را به سطحی فراتر از تصورات کنونی سوق می‌دهد. دیگر با ماشین‌های مکانیکی صرف سروکار نخواهیم داشت؛ بلکه با سیستم‌های هوشمندی روبرو هستیم که قادر به تفکر و انجام وظایف پیچیده به صورت مستقل هستند.

شهرهای هوشمند، شغل‌های هوشمند، حکومت‌های هوشمند

وی افزود: این تحول، ابعاد مختلف زندگی اجتماعی را در بر خواهد گرفت. از دولت‌های هوشمند و شغل‌های هوشمند گرفته تا تحول در حوزه‌های حمل و نقل، آموزش و حتی ساختارهای حکمرانی. رمضان زاده حتی احتمال استفاده از حاکمان هوشمند (ربات‌ها با هدایت هوش مصنوعی) برای مدیریت شهرها را مطرح می‌کند.

آرمان‌شهر یا چالش بیکاری؟

رمضان زاده گفت: با این پیشرفت‌ها پرسش‌هایی بنیادین را در مورد آینده کار و جامعه مطرح هستند در جهانی که ماشین‌ها بسیاری از وظایف را بر عهده دارند، آیا شغل برای تامین معاش همچنان معنا خواهد داشت؟

رمضان زاده با اشاره به دو سناریوی محتمل را پیش رو بیان کرد: از یک سو، افزایش بیکاری و از سوی دیگر، در صورت اتخاذ رویکردهای صحیح توسط حاکمیت‌ها، ارتقای چشمگیر سطح رفاه اجتماعی و دستیابی به «آرمان‌شهرهایی» که در آن‌ها، انسان‌ها فرصت بیشتری برای تمرکز بر روابط انسانی و خلاقیت خواهند داشت.

نمونه‌های اولیه از آینده نزدیک

رمضان زاده تاکید کرد: گرچه این مفاهیم ممکن است دور از دسترس به نظر برسند، اما نمونه‌های اولیه آن‌ها همین امروز نیز وجود دارند:

ربات‌های امدادگر (Rescue Robots): این ربات‌ها که در حال حاضر در مراحل اولیه توسعه قرار دارند، در آینده نزدیک نقشی کلیدی در عملیات‌های نجات در بلایای طبیعی، تشخیص خطر و اکتشافات ایفا خواهند کرد. پیشرفت در هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و فناوری حسگرها، زمینه را برای ساخت ربات‌های ایمن‌تر و کارآمدتر فراهم می‌کند.

خودروهای خودران (Autonomous Vehicles): شرکت‌هایی چون تسلا و شیائومی در حال توسعه خودروهای خودران هستند. پیش‌بینی می‌شود که طی دهه آینده، رانندگی به شکل سنتی آن منسوخ شده و خودروها با استفاده از حسگرهای پیشرفته، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی، به شبکه‌ای هوشمند برای حمل و نقل تبدیل خواهند شد.

پهپادهای مسافری (Passenger Drones): فراتر از حمل و نقل زمینی، شاهد ظهور وسایل نقلیه هوایی خودران خواهیم بود که تجربه‌ای نوین از جابجایی را ارائه می‌دهند. این فناوری، که در فیلم‌های علمی-تخیلی به تصویر کشیده شده، پتانسیل جایگزینی سیستم‌های حمل و نقل سنتی مانند قطار و اتوبوس را دارد.

همگرایی فناوری‌ها، کلید تحول

رمضان زاده تأکید کرد: دستیابی به این آینده نیازمند پیشرفت همزمان در هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و فناوری حسگرها است. همگرایی این فناوری‌ها، مسیری را برای ایجاد ربات‌ها و سیستم‌های هوشمند هموار می‌سازد که قادرند وظایف پیچیده را با ایمنی و کارایی بالا انجام دهند و زندگی بشر را به سطوحی بی‌سابقه ارتقا بخشند.

تحویل بدون انسان، خلاقیت بدون کد

وی ادامه داد: در بررسی روندهای نوآورانه، باید دو حوزه کلیدی دیگر توجه کرد: «تحویل خودکار کالا» (Autonomous Delivery)و «توسعه نرم‌افزار بدون کدنویسی» (No-Code Development). این دو حوزه، که هرچند در مراحل اولیه خود قرار دارند، اما نویدبخش تحولات بنیادین در نحوه تعامل ما با فناوری و دنیای اطرافمان هستند.

تحویل خودکار، انقلابی در لجستیک

رمضان زاده با اشاره به پتانسیل عظیم تحویل بدون دخالت انسان (Man-less Delivery) بیان کرد: این سیستمی قرار است پست و خدمات تحویل کالا را دگرگون سازند. شرکت‌هایی چون آمازون در حال حاضر در این حوزه فعالیت می‌کنند، اما چالش‌های فنی و محدوده عملیاتی همچنان وجود دارد. با این حال، این فناوری با پیشرفت در یادگیری ماشین و حسگرها، قادر خواهد بود تا دو دهه آینده، سیستم‌های پستی کنونی را کاملاً متحول کند.

وی ادامه داد: این تحول، به ویژه در «زنجیره‌های تأمین»، اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند. در مناطقی که دسترسی به خدمات محدود است، تحویل خودکار می‌تواند دسترسی به کالاها و خدمات را تسهیل کرده و شکاف بین مناطق برخوردار و کمتر برخوردار را کاهش دهد.

کانوای هوش مصنوعی

رمضان زاده توضیح داد: یکی از جذاب‌ترین نوآوری‌های اخیر، پلتفرم «کانوای هوش مصنوعی» (Canva AI) است که اخیراً توجهات زیادی را به خود جلب کرده است. این ابزار قدرتمند، امکان ساخت اپلیکیشن، بازی، وب‌سایت و هر آنچه نیاز دارید را تنها با ارائه یک «پرامپت» (Prompt) فراهم می‌کند؛ بدون نیاز به دانش کدنویسی.این فناوری، «طیف وسیعی از افراد خلاق» را که پیش از این به دلیل نداشتن مهارت برنامه‌نویسی قادر به تجسم ایده‌هایشان نبودند، توانمند می‌سازد. با حذف موانع فنی، اجرای ایده‌ها برای همگان ممکن شده و پیش‌بینی می‌شود که این تحول، تعداد فعالان در حوزه فناوری را به طور چشمگیری افزایش دهد. تلفیق هوش مصنوعی با داده‌های کلان، پایه و اساس این انقلاب خلاقانه را تشکیل می‌دهد.

انفجار هوش مصنوعی/ آستانه هوشمندی فراانسانی

رمضان زاده با اشاره به پنجمین نیروی محرکه تحول تصریح کرد: «انفجار اطلاعات» (Intelligence Explosion) توسط هوش مصنوعی رقم خواهد خورد. هوش مصنوعی کنونی، که عمدتاً «نرو یا ویک ای‌آی» (Narrow or Weak AI) نامیده می‌شود، در حوزه‌های خاصی از انسان بهتر عمل می‌کند، اما فاقد درک و شعور عمومی است. اما آینده، نویدبخش مرحله‌ای جدید است که «هوش مصنوعی عمومی» (Artificial General Intelligence - AGI). طی یکی دو دهه آینده، انتظار می‌رود هوش مصنوعی به سطحی از هوشمندی برسد که بتواند خود سیستم‌های هوشمندتر از خود را بسازد. این نقطه عطف، که «تکینگی» (Singularity) نامیده می‌شود، می‌تواند منجر به پیشرفتی افسارگسیخته و غیرقابل پیش‌بینی در تمامی عرصه‌ها گردد.

هشدار نهایی،خروج از کنترل؟

رمضان زاده نسبت به پیامدهای احتمالی این انفجار هوش مصنوعی هشدار داد و بیان کرد: همانطور که انقلاب‌های صنعتی گذشته، با وجود تمام فوایدشان، چالش‌هایی را نیز به همراه داشتند، انفجار هوش مصنوعی نیز ممکن است از کنترل انسان خارج شود و در سناریوی افراطی، هوش مصنوعی بر انسان غلبه کند. درک این پتانسیل‌ها و آمادگی برای مدیریت چالش‌های آن، امری حیاتی برای آینده بشر خواهد بود.

هوش مصنوعی دارای خودآگاهی، اخلاق و احساس

رمضان‌زاده با ترسیم چشم‌اندازی از آینده هوش مصنوعی تاکید کرد: هوش مصنوعی فراتر از حل مسائل پیچیده و خودکارسازی فرایندها است. هوش مصنوعی خودآگاه، دارای وجدان و احساسات (Conscious, Ethical, and Emotional AI) خواهد بود. این نوع هوش مصنوعی، در صورت تحقق، می‌تواند به حل بسیاری از مشکلات لاینحل بشری کمک کند.

وی ادامه داد: هوش مصنوعی خودآگاه قادر است با تحلیل داده‌های عظیم و پیچیده، راه‌حل‌های نوینی برای «بیماری‌ها» (Diseases)، «تغییرات اقلیمی» (Climate Change) و سایر چالش‌های جهانی ارائه دهد. این سیستم‌ها می‌توانند با درک عمیق‌تر از نیازهای انسانی و با در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی، تصمیماتی اتخاذ کنند که به نفع بشریت باشد.

آرمان‌شهر ویران‌کننده

این کارشناس حوزه فناوری گفت: در مقابل این چشم‌انداز مثبت، خطرات بالقوه هوش مصنوعی خودآگاه وجود دارد به ویژه در استفاده از این فناوری در «میدان‌های نبرد» (Battlefields) که می‌تواند عواقب فاجعه‌باری به‎ دنبال داشته باشد.

رمضان زاده ادامه داد: تصور کنید که فرماندهی میدان نبرد به هوش مصنوعی سپرده شود. این سیستم، بدون در نظر گرفتن احساسات و عواطف انسانی، تنها به دنبال «بهینه‌سازی عملکرد» (Performance Optimization) و دستیابی به پیروزی خواهد بود. چنین رویکردی می‌تواند منجر به جنگ‌های بسیار کشنده‌تر و ویرانگرتر از وضعیت فعلی شود.

ارتش‌های هوش مصنوعی

رمضان‌زاده خاطرنشان کرد: پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نه چندان دور، شاهد «ارتش‌هایی از هوش مصنوعی» (AI Armies) خواهیم بود. در این سناریو، سربازان انسانی جای خود را به سیستم‌های هوش مصنوعی می‌دهند که در صحنه‌های نبرد زمینی و هوایی به طور خودکار عمل می‌کنند.

خطر هوش مصنوعی بیشتر از سلاح‌های هسته‌ای

وی افزود: این چشم‌انداز، یادآور هشدارهای «ایلان ماسک» (Elon Musk)، مدیرعامل تسلا و اسپیس‌اکس، است. ماسک بارها در مورد خطرات بالقوه هوش مصنوعی هشدار داده و معتقد است که این فناوری، در درازمدت، می‌تواند خطرناک‌تر از «سلاح‌های هسته‌ای» (Nuclear Weapons) برای بشریت باشد.

رایانه‌های کوانتومی، کلید انفجار هوش مصنوعی

رمضان‌زاده تاکید کرد: برای رسیدن به این سطح از هوشمندی، به یک «تکنولوژی» (Technology) بنیادین جدید به نام رایانه‌های کوانتومی (Quantum Computers)نیاز است. رایانه‌های امروزی، که بر اساس سیستم باینری (۰ و ۱) عمل می‌کنند، قادر به پردازش اطلاعات به اندازه کافی سریع و کارآمد برای ایجاد هوش مصنوعی خودآگاه نیستند. رایانه‌های کوانتومی، با استفاده از «کیوبیت‌ها» (Qubits)، قادر به پردازش اطلاعات در حالت‌های متعددی به طور همزمان هستند. این قابلیت، ظرفیت پردازشی نامحدودی را در اختیار ما قرار می‌دهد و امکان حل مسائل پیچیده را با سرعتی بی‌سابقه فراهم می‌کند.

هوش مصنوعی خلاق

رمضان زاده گفت: «هوش مصنوعی خلاق» (Creative AI، فراتر از انجام وظایف مشخص، قادر به یادگیری، تحلیل، درک و تفسیر داده‌ها است و می‌تواند بر اساس آن‌ها، ایده‌های جدیدی را «خودش تولید کند» (Self-Generate). هوش مصنوعی خلاق در حال حاضر در زمینه‌هایی مانند هنر و موسیقی کاربرد دارد. اما پتانسیل واقعی آن، بسیار فراتر از این حوزه‌ها است. هوش مصنوعی خلاق می‌تواند به ما در حل مسائل پیچیده، کشف دانش جدید و ایجاد نوآوری‌های شگرف کمک کند.

سلطه خلاقیت و احساسات در آینده‌ای نزدیک

رمضان‌زاده تشریح کرد: با روند فزاینده نفوذ هوش مصنوعی، آینده‌ای را ترسیم می‌شود که در آن این فناوری نه تنها به عنوان ابزاری برای خودکارسازی و تسهیل امور، بلکه به عنوان نیرویی خلاق و احساسی، زندگی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

از ترندهای هوشمند تا سلطه هوش مصنوعی

وی بیان کرد: در حال حاضر، ما از هوش مصنوعی برای ایجاد ترندها و الگوهای جدید استفاده می‌کنیم. اما در آینده، این هوش مصنوعی خواهد بود که ترندها را برای ما خلق می‌کند. به عبارت دیگر، ما عملاً تحت سلطه هوش مصنوعی قرار خواهیم گرفت؛ به گونه‌ای که تمام جنبه‌های زندگی ما، از طراحی خودروها گرفته تا تولید موسیقی و فیلم، تحت تأثیر هوش مصنوعی خلاق قرار خواهد گرفت.

هوش مصنوعی احساسی

رمضان‌زاده تاکید کرد: بعد دیگری از هوش مصنوعی «هوش مصنوعی احساسی» (Emotional AI) است. این نوع هوش مصنوعی قادر است هیجانات انسانی را تفسیر و به آن‌ها پاسخ دهد. در آینده، این سیستم‌ها قادر خواهند بود هیجانات را کسب کنند و آن‌ها را به طور مستقل تجربه کنند. هوش مصنوعی احساسی قادر خواهد بود لحن، سبک بیان، حالت چهره و تمام جنبه‌های رفتاری انسان‌ها را پردازش کند و متقابلاً، رفتاری مشابه را از خود نشان دهد. این فناوری، علاوه بر تأثیرگذاری بر حوزه‌های فنی، می‌تواند به عمیق‌ترین لایه‌های ذهن و احساسات بشر نیز دسترسی پیدا کند و پیامدهای عمیقی بر روانشناسی و علوم اجتماعی داشته باشد.

آواتارهای هوش مصنوعی

این کارشناس حوزه فناوری خاطرنشان کرد: یکی دیگر از مفاهیم کلیدی «آواتارهای هوش مصنوعی» (AI Avatars) است. این ربات‌های دیجیتالی می‌توانند در حوزه‌های مختلف به انسان‌ها کمک کنند و حتی جای آن‌ها را بگیرند. این مفهوم، با خودکارسازی عمیق (Deep Automation)، امکان انجام وظایف پیچیده را به طور خودکار فراهم می‌کند.آواتارهای هوش مصنوعی قادر خواهند بود زبان طبیعی  انسان‌ها را پردازش کنند، یادگیری عمیق (Deep Learning) انجام دهند و وظایف مختلفی را به عنوان دستیار، کارگر یا مدیر انجام دهند. در حال حاضر، استفاده از آواتارهای هوش مصنوعی محدود به وظایف ساده و تک‌بعدی در صنایع بزرگ است. اما در آینده‌ای نزدیک، این آواتارها قادر خواهند بود وظایف پیچیده‌تری را انجام دهند و نقش‌های چندگانه‌ای را ایفا کنند.

همگرایی فناورانه و بازتعریف مرزهای انسان و ماشین

در پایان، رمضان‌زاده پنج نیروی اصلی تحول جهان را یادآور شد:

1.اتصال مغز به کامپیوتر (Brain-Computer Interface)
2.همگرایی زیستی (Bio-Convergence)
3.توسعه‌طلبی بشر (Human Expansion)
4.خودکارسازی عمیق (Deep Automation)
5.انفجار هوش (Intelligence Explosion)

که تمام این نیروها، با نقش محوری هوش مصنوعی (Artificial Intelligence)، درهم تنیده شده‌اند و در حال ادغام با تمام جنبه‌های زندگی ما هستند. در آینده، این ادغام به قدری عمیق خواهد بود که هوش مصنوعی به یک جزء جدایی‌ناپذیر از زندگی ما تبدیل خواهد شد؛ درست مانند برق، که حضور دائمی آن را دیگر حس نمی‌کنیم.

رمضان‌زاده بیان کرد: این کلان‌روندها منجر به یک همگرایی فناورانه (Technological Convergence) خواهند شد و ما را ملزم به بازتعریف مرزهای بین انسان و ماشین (Redefining the Boundaries Between Humans and Machines) خواهند کرد.