تاریخچه هوش مصنوعی؛ از ابتکارات «آلن تورینگ» در دهه 50 تا انتشار ChatGPT و DeepSeek
«ممکن است روزی ماشین‌ها قادر به تفکر باشند؟» این ایده زمانی غیرممکن به نظر می‌رسید اما در دنیای امروزی هوش مصنوعی آن را محقق کرده است. این فناوری نه‌فقط به بخشی از زندگی روزمره ما تبدیل شده، بلکه روزبه‌روز درحال پیشرفت است. سال 2022 عرضه چت‌بات ChatGPT بسیاری از افراد را با هوش مصنوعی آشنا کرد اما این فناوری تاریخچه بسیار جذابی دارد که به دهه‌ها قبل برمی‌گردد. در این مطلب، به کاوش در تاریخچه هوش مصنوعی می‌پردازیم و نگاهی می‌اندازیم به نحوه شکل‌گیری این فناوری و با افراد و اتفاقات مهمی که در توسعه آن نقش داشته‌اند، آشنا می‌شویم.
نقطه آغازین هوش مصنوعی: دهه 1950
در دهه 1950، ماشین‌های محاسباتی‌ای وجود داشتند که اساساً از آنها به‌جای ماشین‌حساب‌های عظیم استفاده می‌شد. در دهه 1950، مدت‌ها قبل از اینکه ماشین‌های محاسباتی به دستگاه‌های مدرن امروزی تبدیل شوند، چندین عامل باعث شد ریشه‌های اصلی هوش مصنوعی شکل بگیرد.
آلن تورینگ؛ پدر علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی
زمانی که قدرت محاسباتی هنوز تا حد زیادی به مغز انسان وابسته بود، «آلن تورینگ»، ریاضی‌دان بریتانیایی، ساخت ماشینی را تصور می‌کرد که می‌توانست از برنامه‌ریزی اولیه خود فراتر برود. در واقع تورینگ در فکر ساخت ماشینی بود که ابتدا می‌توان آن را برای انجام وظایف برنامه‌ریزی‌شده‌ای کدگذاری کرد اما توانایی‌های آن از عملکرد اصلی خود گسترش پیدا می‌کرد.
آن زمان تورینگ نتوانست نظریه خود را اثبات کند؛ زیرا ماشین‌های محاسباتی تا آن حد پیشرفت نکرده بودند اما او با توسعه مدل ریاضی به نام «ماشین تورینگ» و «آزمون تورینگ» که با نام «بازی تقلید» نیز شناخته می‌شود، نقش بزرگی در مفهوم‌سازی هوش مصنوعی داشته است. این وسیله توانایی یک ماشین برای ارائه رفتارهای هوشمندانه مانند انسان را می‌سنجد
پروژه تحقیقاتی دارتموث و جان مک‌کارتی
تابستان سال 1956 (2 سال پس از درگذشت تورینگ)، «جان مک‌کارتی»، دانشمند آمریکایی علوم رایانه کالج دارتموث، گروه کوچکی از محققان رشته‌های مختلف را دعوت کرد تا در پروژه‌ای تابستانی با تمرکز روی «ماشین‌های فکری» شرکت کنند.
اعضای این گروه اعتقاد داشتند «هر جنبه از یادگیری یا هر ویژگی دیگری از هوش را می‌توان به‌قدری دقیق توصیف کرد که بتوان ماشینی را برای شبیه‌سازی آن ساخت.» باتوجه‌به کارهایی که این گروه در آن تابستان انجام داده‌اند، بسیاری از پروژه تحقیقات دارتموث را یکی از پایه‌های اصلی حوزه هوش مصنوعی می‌دانند. همچنین در این پروژه تحقیقاتی، مک‌کارتی اولین بار اصطلاح «هوش مصنوعی» را به کار برده است.
بسترسازی هوش مصنوعی: دهه 60 تا 70
پروژه تحقیقاتی دارتموث هیجان زیادی ایجاد کرد و تأثیرات اولیه آن تا 2 دهه بعد نیز ادامه داشت. در دهه 1960 تا 1970 نشانه‌های اولیه فناوری هوش مصنوعی در شکل‌های مختلفی به وجود آمد.
هوش مصنوعی دقیقا از کجا شروع شد؟
خلاصه اینکه هوش مصنوعی دهه‌های 1950 و 1960 میلادی رشته‌ای علمی شناخته می‌شد و ابتدا «آلن تورینگ»، ریاضی‌دان و منطق‌دان بریتانیایی مفهوم آن را پایه‌ریزی کرد. سال 1956 در جریان کنفرانس دارتموث، واژه «هوش مصنوعی» رسماً معرفی شد. در زمان نوشتن این مطلب، هوش مصنوعی نسبت به زمان‌های گذشته بسیار پیشرفت کرده است و عموم مردم آشنایی بیشتری با آن دارند. در این مطلب تاریخچه هوش مصنوعی را برای شما بازگو کردیم.