نیروی انسانی متخصص، کلید موفقیت در فناوری‌های کوانتومی
به گزارش گروه آینده پژوهی پردیس هوش مصنوعی و نوآوری دیجیتال ایران، در چشم‌انداز پرچالش فناوری‌های نوظهور، نیروی انسانی متخصص و میان‌رشته‌ای در حوزه فناوری‌های کوانتومی، عنصری کلیدی در تحقق اهداف راهبردی و اقتصادی کشورها محسوب می‌شود.
گزارش تحلیلی RAND Europe در سال ۲۰۲۵، با همکاری بنیاد Novo Nordisk، بر این نکته تأکید می‌کند که توانمندسازی سرمایه انسانی در این حوزه، نیازمند یک استراتژی جامع و چندلایه است؛ استراتژی که در عین توجه به نیازهای تخصصی و مهارت‌محور، نگاه سیستمی به تحولات جهانی و روندهای فناورانه نیز داشته باشد.
شکاف مهارتی
این گزارش به صراحت از «شکاف مهارتی» به‌عنوان یکی از چالش‌های بنیادین فناوری کوانتومی نام می‌برد. سرعت توسعه سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای کوانتومی، از تربیت و تأمین نیروی انسانی متخصص پیشی گرفته است. این شکاف در اروپا و دیگر نقاط جهان، نه‌تنها مانعی بر سر راه نوآوری و تجاری‌سازی محسوب می‌شود، بلکه ریسک عقب‌ماندگی در رقابت‌های بین‌المللی را نیز به‌شدت افزایش می‌دهد
. RAND Europe در این زمینه سه مسیر مکمل را برای رفع شکاف مهارتی ترسیم می‌کند
۱) گسترش آموزش‌های کوانتومی در دانشگاه‌ها و صنایع
۲) ایجاد شبکه‌های حرفه‌ای و استانداردسازی مهارت‌ها
۳) تدوین برنامه‌های جامع استعدادپروری از مدرسه تا سطوح پژوهشی پیشرفته
نکته قابل‌توجه دیگر، تأکید گزارش بر میان‌رشته‌ای بودن این حوزه است. برخلاف نگاه سنتی به فناوری کوانتومی که بیشتر بر تخصص فیزیک‌دانان تمرکز داشت، امروز ضرورت دارد مهندسان، برنامه‌نویسان، کارشناسان هوش مصنوعی، متخصصان داده‌کاوی، و حتی پژوهشگران علوم اجتماعی نیز با آموزش‌های تکمیلی وارد این عرصه شوند. این نگرش، بازتابی از ماهیت پویا و چندبعدی فناوری کوانتومی است که از حل مسائل صرفاً علمی فراتر رفته و درگیر چالش‌های اجتماعی، اقتصادی، اخلاقی و حتی سیاسی شده است.
ساختار فناوری کوانتومی
گزارش RAND Europe، چالش‌های ساختاری فناوری کوانتومی را در چهار بعد کلیدی، نویز بالا و نیاز به تصحیح خطا، محدودیت کاربردهای فعلی و فاصله با بازار، رقابت میان پلتفرم‌های سخت‌افزاری مختلف و ابهام در مدل‌های تجاری پایدار خلاصه می‌کند. همین مسائل، اهمیت تقویت مهارت‌های میان‌رشته‌ای و توانمندسازی نیروی انسانی را دوچندان می‌کند.
از منظر آینده‌پژوهی
گزارش با ارائه یک «منشور مهارت‌های فناوری کوانتومی» که متشکل از هشت اصل راهبردی است، چارچوبی برای سیاست‌گذاری در این حوزه طراحی کرده است. این منشور، بر مبنای مفاهیمی چون همکاری چندبخشی، توسعه مهارت‌های متنوع و نهادینه‌سازی استانداردها در مسیر تربیت نیروی انسانی طراحی شده و به‌نوعی نقشه راهی برای پرورش یک اکوسیستم انسانی مقاوم، متنوع و آینده‌محور ارائه می‌دهد.